VELÎ (EVLİYÂ)

Velî: dost: arkadaş, yakın. Evliyâ: dostlar, arkadaşlar, yakınlar.

Vellâ ve tevellâ, yüzüstü dönmek, sırt çevirmek.

İki kelinemin de harfleri ve yazılışları aynı, ikincisinde şedde var ve ortadaki ‘le’ harfinin harekesi farklı.

İki kelime türevleri ile birlikte (evlâ ve mevlâ dahil) Kitab’ta 232 kez geçer. Velî ve evliyânın iki kullanımını (‘evliyâ-elAllah’ ile ‘min dûnihî evliyâ’) bu yazıya konu ediyorum.

Bakara 257'te 'Allah, Müminlerin/İman edenlerin dostu (velî); şeytan, tağutun dostudur.' der.

Al-i İmran 28 'Mü'minler, Mü'minleri bırakıp kâfirleri dost edinmesin.' der.

Al-i İmran 150 'Sizin dostunuz (mevlânız) Allah'tır.' der.

Al-i İmran 175 'Şeytan, sizi kendi dostları ile korkutur; onlardan değil Benden korkun!...' der.

Nisa 45 'Dost olarak Allah yeter.' der.

Nisa 76 'Şeytanın dostları ile savaşın (evliyâ-eş şeytân).' der.

Nisa 89 'Kâfirleri ne dost ne de hâmi/koruyucu edinmeyin.' der.

Nisa 119, 139, 144 'Allah'ı bırakıp şeytanı dost edinenlerden...' bahseder.

Maide 51 'Yahudi ve Hıristiyanları dost edinmeyin.' der.

Maide 55 'Sizin dostunuz Allah ve Elçisidir.' der.

Maide 57 'Dininizi alay konusu edilenleri dost edinmeyin.' der.

Araf 3 'Rabbinizden size indirilene uyun! Ondan başka velilere (evliyâ) uymayın.' der.

Araf 27 'Biz şeytanları inanmayanlara dost kıldık.' der.

Araf 196 da hem velî hem tevellâ aynı ayette geçer ve 'Benim dostum (velî) Kitab'ı indirendir ve O’dur salih olanların koruyucusu.' (yetevellâ) der.

Yunus 62 'Allah dostlarına korku ve hüzün yoktur.' der.

Rad 16 'Gökleri ve yeri yaratan dururken onlar O’ndan başka dostlar (evliyâ) mı ediniyorlar?.' diye sorar. 

İsrâ 111 'O öyle bir Allah'tır ki acizlikten dolayı bir velîye (yardımcıya) ihtiyaç duymayandır (ve lem yekün lehû veliyyün minez zülli).' der.

Zümer 3 'Halis Din Allah’ındır, O'ndan başkasını dostlar edinenlerin (min dûnihî evliyâ) : bunlar bizi Allah'a yaklaştırsın diye (li yuqarribûnâ zülfâ) dost ediniyoruz.' dediklerini söyler.

Fussilet 30-31 'Rabbim Allah'tır deyip dosdoğru olanlar (istikametini bozmayanlar) için meleklerim onlara biz sizin dünya ve ahirette dostunuzuz (nahnu evliyâükün).' dediklerini bildirir.

Muhammed 11 'Allah Mü'minlerin/İman edenlerin dostu/yardımcısıdır; kafirlerin dostu/yardımcısı yoktur.' der.

Bunun gibi daha biçok yerde velî (çoğ. evliyâ) ve türevleri geçer.

Evliyâ çoğunlukla tek başına kullanılınca bizde bilinen/akla ilk gelen anlamıyla iyi/pozitif bir çağrışım yapar; oysa Allah'ın da velîsi, evliyâsı/dostları; şeytanın da velîsi, evliyâsı/dostları olduğunu yukarıya aldığım ayetler bize gösterir. 

Allah'ın Kendisi de Velî’dir.

Allah dışında (min dûnillahi) velî edinenler = Allah'ı Velî edinmeyenler, bildiğimiz anlamda evliyâ olamaz!. Olsalar olsalar şeytanın velîleri (şeytanın evliyâları) olurlar. 

'Bazı'! velilerdeki istidraclar, cezbeler bizi şaşırtmasın!. Ortalıkta evliyâ enflasyonu var.

Aman dikkat!.