SİYASÎ CİNAYETLER!

Gençlik dönemimde yaygındı siyasi cinayetler; konsoloslar, gazeteciler, yazarlar öldürülüyordu; teorik de olsa bugünlerde yine siyasilerin, siyasetin gündeminde. Genelde siyasetin gündemini gündemime almam ama bu konu, tam da benim okumakta olduğum iki kitabın da gündemi. İbn Kuteybe’nin ‘Halifeler ve Siyaset = El-İmâme ve-sSiyâse’, --bu kitabı hem Maruf Yayınları hem Ankara Okulu Yayınları basmış-- ve Şehristâni’nin ‘Milel ve Nihal’.

Bu kitaplar, Hz. Peygamberin vefatından sonra yaşanan siyasî olayların (Halife seçiminin) perde arkasını ve o zamanki siyasî cinayetleri (Hz. Osman ve Hz. Ali’nin öldürülmesini) ele alıyor; özellikle İbn Kuteybe’nin El-İmâme ve-sSiyâse’sinde bu konu çok çarpıcı bir şekilde anlatılıyor. 

Bu platform, ayrıntıya girmeme uygun değil. Şu kadarını söyleyeyim. Efendimizin vefatından hemen sonra Ensar, Benî Sakîfe’de halife seçimi için toplanınca, Hz. Ömer, Hz. Ebû Bekir’i yanına alarak oraya gider ve der ki: (mealen!) ‘Biz, Peygamberin en yakın arkadaşlarıyız ve O’nun soyundanız, Kureyş’liyiz; bu hak bizim.’ 

Kureyş yaklaşık 20 boydan/koldan oluşan büyük bir kabiledir; zenginleri var, fakirleri var; en zengin boylar: Teym, Adiyy ve Ümeyye; en fakir boy: Haşimoğulları Peygamberimizin boyu, Hz. Ali de bu boydan/koldan.

Hz. Ömer’in Ensar’a karşı öne sürdüğü teze/argümana (Biz, Peygamberin en yakın arkadaşları ve O’nun soyundanız.) en uygun şahsiyet, Hz. Ali (Hz. Ali hem yeğen hem damat hem de Haşimoğullarından) ama hilafet, Hz. Ali’ye verilmiyor!.

Neden?

Kitap (El-İmâme ve-sSiyâse), Kureyş’in “zengin aristokratlarının”! Ensar’a karşı kullandıkları gerekçeyi Hz. Ali için kullanmadıklarını ve ‘İslâm öncesi asabiyeti’ öne çıkardıklarını ve daha sonra yaşanan iki siyasî cinayette (Hz. Osman ve Hz. Ali’nin öldürülmesi) de ‘bu asabiyetin etkisinin' olduğunu söylüyor.

Ayrıca kitap, ilk iki halife (Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer) her ne kadar ümmetin tümünün biatı ve şûra ile seçilmemiş olsa da %100 âdil olduklarını; Hz. Ömer’in kendinden sonra halife seçilecek kişi için ümmetin ileri gelenlerinden bir heyet oluşturduğunu ve o heyetin Hz. Osman’ı halife seçtiğini; o heyette de Kureyş’in zenginleri ve Mekke’nin fethinden sonra Müslüman olanların (tüleka’dan adamların) bulunduğunu; Dördüncü Halife Hz. Ali’nin ilk defa ümmetin (fakir) çoğunluğu tarafından seçildiğini ama O’nun (Hz. Ali’nin), üç büyük krizle karşılaştığını, bunların Hz. Osman’ın katilinin bulunması, Cemel ve Sıffin olduğunu söylüyor. İlk kriz, Cemel’i doğurmuş, Hz. Ali o krizi aşınca bu sefer Ümeyyeoğullarının/Muaviye’nin krizi patlak vermiş (Sıffin) ve bu krizde ortaya çıkan ‘hakem meselesi’ yüzünden O’nu/Hz. Ali’yi destekleyen fakir ve cahil halk, O’na olan desteğini çekmiş, O da bir siyasî cinayete kurban gitmiştir diyor kitap (El-İmâme ve-sSiyâse).

Size çook eski siyasî cinayetleri hatırlattığım için üzgünüm. Güncel siyasete, --hele de siyasî cinayetlere-- dair yazmak tarzım değil; tevâfuk mu dersiniz başka bişey mi bilmem; bir seferlik böyle olsun. Aslında konu güncel değil, kadim (çook eski); belki de tââ Habil ve Kabil’e kadar gidiyor.