HERMES

Hermes’in İdris (a.s.) olduğu söylenir. Tîn Sûresi ilk âyetteki Tîn (İncir), O’na; Zeytîn, İsâ (a.s.)’a; Tûr-u Sînîn, Musâ (a.s.)’a; ‘ve hâzel Beled-il Emîn’, Muhammed (a.s.)’a işaret eder.

Bu kısa yazıda Hermes’ten bazı hikmetli sözler aktaracağım. Kaynağım, Şehristânî’nin ‘Milel ve Nihal’i. (sayfa, 271-272.)

Üç şey iyiliğin en üstünleridir. 

1) Gazap/gadap hâlinde doğruluk.

2) Darlıkta cömertlik.

3) Gücü yeterken affetmek.

İnsanlar için en faydalı şey, kanaat ve rızadır; en zararlı şey, açgözlülük ve nefrettir. Bütün sevinçler ancak kanaat ve rıza ile hasıl olur; bütün kederler de açgözlülük ve nefretten kaynaklanır.

Devamlı kardeşlik ve dostluğu izale etmeyecek iki şey vardır. İlki, kişinin âhiret ile ilgili işinde kendisini sevmesi ve nefsini sahih ilim ve salih amelle terbiye etmesi; ikincisi, hak din konusunda dostunu sevmesidir. O kimse dünyada dostunu cesediyle, âhirette ruhuyla sevendir. 

Gazap/gadap kabalığın, hırs açgözlülüğün sultanıdır. Her ikisi de her türlü kötülüğün kaynağı, her cesedi bozan, her ruhu helak edendir.

Nefsin cehalet ve ahmaklığı, bedenin açlık ve susuzluğu gibidir.

Yerdekilere ve semâdakilere göre en çok övülmeye lâyık olan şey, doğruyu, adaleti, hikmeti ve toplum içinde hakkı söyleyen dildir.

Ey İnsan, acıktığı zaman feryat eden çocuk gibi, doyduğu zaman azgınlaşan köle gibi, hüküm (yetki) eline geçtiği zaman haddi aşan cahil gibi olma!.

Hiçbiriniz şu üç şey olmadıkça hayır ve hikmete sahip olup bütün ayıplardan kurtulamazsınız. Onlar, vezir, velî ve arkadaştır. Vezir, akıl; velî, iffet ve nâmus; arkadaş ise salih ameldir.

Her insan, bir karışlık bir yeri ıslah etmekle yükümlüdür. Bu kadar bir yeri ıslah ettiğinde bütün işlerini yapmış olur; bunu yapmadığında bütün yapacaklarını kaybetmiş olur; o, nefsinin miktarıdır.

Bir kimse cahilliğe karşı tavır koymadıkça hâkim değildir. Zulmeti (karanlığı) ortadan kaldırmayan nur değildir. Kötü kokuyu gidermeyen güzel koku değildir. Yalanı ortadan kaldırmayan doğruluk değildir. Zararlıya zıt (karşıt) olmayan yararlı değildir.