CEPHE/LER

Cephe değil cepheler. Cebhe, hem yüzü/tarafı/yönü, hem de savaş/lar/ın yapıldığı yeri/tarafı ifâde eder.

İnsanın zâhiren ve bâtınen iki yüzü vardır, zahirine çehre diyoruz, bâtınına ise fısk-fucur ve taqvâ; bu iki yüz, “tek yüz” olmazsa birbiri ile savaşır. İki yüzlü insanlar, içindeki savaşı bitürlü sonlandıramamış insanlardır. İçindeki (iç yüzündeki) iyi yüz baskın/gâlip gelenlere mü’min; kötü yüz baskın/gâlip gelenlere münkir (kâfir) diyoruz.

İnsan kendi ile (nefsi ile) savaşını kazanmadan, başkası ile olan savaşını kazanamaz. Efendimiz, fiilî (dış) savaştan dönünce, nefs ile savaşı kastederek ashabına ‘esas savaşınız şimdi başlıyor.’ demiştir.

Nefisle olan savaş, savaşların en büyüğü ve en çetinidir.

Nefsi ile olan savaşını kazanıp da dışardaki cephelerde savaşmaya başlayanlar da tek cephede değil, bir çook cephede savaşırlar. Bu cepheler, içerde ve dışarda olabilir. Merhum Şeriatî, içerdeki cepheye (sanırım, emin değilim; dışarıyı da kast etmiş olabilir) ‘dine karşı din’ demiştir; belki de o (Şeriatî), dışarıdaki mücadeleyi de dinî bir mücadele olarak düşünüyordu.

İslâm, Arap Yarımada’sından dünyaya yayılınca, içerde ve dışarda çok ciddî akâid sorunları (akaid sorunları aslî/usul sorunlarıdır; muamelât, hukuk da fer’î sorunlardır; fer’î olanları saymıyorum) ortaya çıkmıştır; ilk yazılan kelamî eserlere bakmak bu durumu izah eder. İlk yazılan eserler, reddiye; daha sonrakiler,  savunma niteliğindeki eserlerdir. Ebû Hanife’nin ‘er-Redd-ül alâ Kaderiyye’si; Ahmed b. Hanbel’in ‘er-Redd-ül alâ Zındıka’sı’; Eş’arî’nin ‘Makâlat’ı; yabancı akım ve düşüncelere karşı; yine Ebû Hanife’nin ‘Fıkh-ı Ekber’i; Mâtüridî’nin ‘Kitâb-üt Tevhîd’i; Gazâlî’nin ‘el-İktisad fil İtikad’ı da (İslâm akâidini, kelâm’ını) savunmaya ve tahkim etmeye yönelik eserlerdir.

Dün de bugün de hem içerde hem dışarda savaş sürmektedir; dün, savaşacak, bu savaşı ilmen yapacak kapasitede insanlar vardı, bugün neredeyse tüm cephelerde kaybediyoruz!.

İçerde de dışarda da. Her cephede.