TEK BOYUTLU İNSAN

Bu, 1964’te Herbert Marcuse tarafından yayınlanan kitabın adı. Kitap, küresel kapitalizmin insanları ekonomik, kültürel, siyasal, vb. olarak tek-tipleştirmesinden söz eder. Aradan 60 yıl geçti; sermaye (para/finans ve mallar) ve kültürler daha da küreselleşti; insanlar (toplumlar, kültürler, yaşam biçimleri) arasındaki farklar en aza indirgendi; artık, neredeyse herkes kapitalizmin dinine = kurduğu düzene göre yaşıyor; onun yat! dediği saatte yatıyor, kalk! dediği saate kalkıyor, aynı eşya ve araçları kullanıyor, aynı tip evlerde yaşıyor, benzer işyerlerinde/ofislerde çalışıyor, aynı şekilde giyiniyor... bu düzende (dinde) farklı olan, kendini “yabancı veya dışlanmış” hissediyor.

Pekiî, bu insanlar bu kadar birbirlerine benzerken/benzemişken, bütün bu kavgalar nereden çıkıyor?!. 

Tek-tipleşme, insan fıtratına ters. Her insan, “zenginleşmek”!, kendi olmak istiyor; olamayınca da geriliyor, gerginleşiyor ve hırsını/gerginliğini kendi gibi güçsüz insanlardan çıkarıyor. Oysa, çözüm/çare bu değil; bu, birbirimizi “yeme”dir. Çözüm/çare, işbirliğinde, güç birliğindedir. İşbirliği, güç birliği yapmayalım diye, bireysellik körükleniyor; beyinler, resmî kurumlar (okullar ve medya) eliyle yönlendirici, manipüle edici mesaj bombardımanına maruz bırakılıyor, iğfal ediliyor. (A. Mattelart)

(Not : İğfal, gafletin ileri aşaması; if’âl babından.)

Beyinleri (ve kalpleri) temizleyecek, bizleri uyandıracak, kendimize getirecek ve bizi ayağa kaldıracak olan (= kıyam), “Lâ ilâhe illâ-l Allah.” Kelime-i Tayyibe’sidir. Bize hayat verecek olan bu Kelime’nin farkına varamaz, kıymetini anlayamazsak, tağutlara itaat eden ve onlar tarafından programlanan (tek boyutlu) robotlara döneriz. Bu Kelime, bizi çook boyutlu, çook zengin kılan çoook zengin potansiyellerle doludur.

Bilelim ki bu Kelime, kimseyi tek-boyutlu (“kul”) yapmaz, herkesi zenginleştirir ve geliştirir.