MUHKEM & MUTEŞÂBİH

Kur'ân’ın sözlerinin (cümlelerinin) çoğu muhkem; bazısı müteşâbihtir ama hepsi âyettir; âyet ise, işarettir.

Kur'ân’ın sözlerine (cümlelerine) neden âyet denir, neden bu sözlerin (cümlelerin) çoğu muhkem, bazısı da müteşâbihtir?!.

Olgulara (şehâdete) işaret eden âyetler muhkem; değerlere (gayba) işaret eden âyetler müteşâbihtir; değerlerin kaynağı, Gayb’ta/Gayb’dır. Kur'ân, realiteyi, bu Gayb’a (Allah’a) işaret eder; reel olanları Allah’ın varlığının ve kudretinin birer işareti (alâmeti) olarak görür. Âlem, El-Âlim’i gösterir. Allah, âlemlerin Rabbidir.

...

(Ey Habibim!) “Sen, bu Zikre (= Kur'ân’a) uyan (= tâbî olan) ve Gayb Olan Rahmân’dan “korkanları” uyarabilirsin. Onlara, mağfireti ve büyük ödülü müjdele.” (36/Yasin, 11.)

Kur'ân’da ıvec (= çelişki) yoktur; Onun muhkem âyetleri ile müteşâbih âyetleri arasında tam bir uyum/tutarlılık vardır. Muhkem âyetler, yaşanan gerçekliğe dokunurken; müteşâbih âyetler, insanlara (= Müslümanlara) ufuk/vizyon ve misyon yüklerler. Kur'ân’ın i’cazı (= her döneme hitap etmesi veya kıyamete kadar hükmünün bâkî olması) bu muhkem-müteşâbih uyumundan kaynaklanır.

Muhkem, hükmü açık ve kesin. Müteşâbih, hükmü kapalı veya sırlı, demektir. Müteşâbihin kökü, şibh’tir; şibh, hem benzer, hem şüphe anlamına gelir. Kur'ân söz konusu olunca şibh, inançsızlar için şüpheye; inananlar için ideye/ideale karşılık gelir. Bi şey, idealine benzedikçe mükemmelleşir. Şibh kelimesi, geçen yüzyıla kadar İslâm dünyasında gerçekliği soyutlayan (= gerçekliği/realiteyi bir üst düzey olan akla yükselten) geometri ve matematik gibi bilimler için kullanılıyordu. Kur'ânî benzetmeler (= Kur'ân’ın verdiği misaller ve meseller) de birer şibhtirler; Nûr Sûresi 35. âyette olduğu gibi.  Allah, bize Kendini başka nasıl anlatabilir?!. “Allah-u Nûr-us semavâti vel ard, meselü nûriHî kemişkâtin fîhâ misbâh..” İşte bu ve bunun gibi meseller/misaller, birer benzetme, birer şibhtir, müteşâbihtir; bu şibh’lerin önü açıktır, insana sonsuuuz ufuk/vizyon verirler ve aslâ tüketilemezler.

Bunlara şüphe ile yaklaşanlar, kalplerinde fitne  ve hastalık (zeyğ) olanlar; bunların “gerçeğe yakın manalarını/karşılıklarını” bilenler de ilimde râsih ve ülü-l elbâb olanlardır. (Bknz. 3/7)

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

İHÂNET

İhânet : Verilen sözde durmamak. Arkadan vurmak. Vefâsız davranmak. Aldatmak. Hâinlik etmek... Ticarette. Siyasette. İnsanî ilişkilerde. Evlilikte ve Dinde... Dindeki ihânet, bütün alanları kapsar. Din, ticarette de siyasette de insanî ilişkilerde de hâinliği sevmez, istemez, hoş görmez. Mü’min, hiç kimseye (elinden geldiği, gücünün yettiği müddetçe) hâinlik (ihânet) etmez. Ederse, kendini (hâşâ)! Allah’a ihânet etmiş sayar. “Ey İman edenler! Allah’a ve Rasûlüne ihânet etmeyin = lâ tehūnû-Allaha ver Rasûl); (böyle yaparsanız), bile bile size verilen emânetlere de hâinlik etmiş olursunuz.” (8/27.) Çünkü Allah da Rasûlü de hâinleri sevmez. Çünkü Allah da Rasûlü de kimseye hâinlik etmez; O’nlar da Mü’min’dir, (Biri, El-Mü’min) Güvenilir’dir. Mü’min, Mü’min’e (El-Mü’min’e) güvenir = ihânet etmez. Mü’min, mü’mine ihânet etmez; ederse, hemen telâfî eder, özür (af) diler. Aslında mü’min, hiç kimseye ihânet etmez; ederse, rahat etmez, edemez. O, güvenilir biridir. Öyle olduğu için, El-Mü'm
Devamı

HADİS & SÜNNET

Hadis kelimesinin etimolojik kökü HDS (= حدث). Yaşanan olay, hâdise ve o olayın haberini vermek, demek. Sünnet kelimesinin etimolojik kökü ise, SNN veya (= سنة/ سن). Kanun, yasa, gelenek, cârî = yüyürlükteki uygulama demek. Her iki kelime de Efendimize nisbet edildiğinde, Hadis, Efendimizin yaşadığı olaylar karşısındaki tepkisine (= açıklamalarına); Sünnet ise uygulamalarına karşılık gelir; her ikisi de bağlayıcıdır. Hadis kelimesi Kur'ân’da, “hadîs-i Mûsâ, ahsen-ül hadîs, hadîs-ül cünûd, hâze-l hadîs” ve emir kalıbında (= fehaddis = anlat!) şeklinde kullanılır. Sünnet kelimesi ise, sünen ve sünnetullah şeklinde geçer. Hadisi daha çok “teorik ve söz”; Sünneti de daha çok “uygulama ve amel” şeklinde anlamak da mümkündür. Elbette Kur'ân, Efendimizin hayatı ile hayat bulmuştur. Efendimiz, Kur'ân’ı hem konuşarak açıklamış, hem de uygulayarak = yaşayarak hayat/ın/a aktarmıştır. Efendimizin yaşantısından önce, Ona Kur'ân inmeden önce de (cahiliyede de, daha önce de) yaşayan b
Devamı

RECM

Recm : Taşlama. Kovma. İlk akla gelen anlam, Hacc’da şeytan taşlama ve söz dinlemeyen = Rabbine isyan eden şeytanın Huzur’dan kovulması.  İlk olarak şeytanı kim kovdu?!. Rabbi. Pekiî, biz Hacc’da, o kovulmuş şeytanı (yeniden) neden ve nereye kovuyoruz; kovulan (o şeytan), nereye gidiyor?!. Allah’ın (Mülkünün) olmadığı ‘bir yer mi’ var?!. Yok. Öyleyse Allah, şeytanı bizim olmadığımız bir yere kovdu, ya da bizim şeytanın olduğu yerlerden uzak durmamızı istedi = istiyor. Aslında şeytan da (bizler de), Huzur’dan kovulduğumuzda gidebileceğimiz hiçbir yer yok = her yer Allah’ın Mülkü. Bilirsek, bizler aslında bir “sığıntıyız”!. En iyisi biz, “sığıntı gibi”! yaşamayı bırakalım da “şerefli bir hizmetçi = asil bir kul gibi” yaşayalım. Başka çaremiz (= gidebileceğimiz bir yer) yok!.  “Eûzü billlah’i min-eş şeytân-ir racîm.” demek, şeytandan (= kötülerden ve kötülüklerden) uzak durmak ve gönüllü olarak Allah’a sığınmaktır. Bu, bir “sığıntılık hâli”! değildir. Sığıntılık hâli, kovulduğu hâlde, gid
Devamı