CİHANŞÜMUL

Evrensel. Üniversal. Umumî. Kürevî = Küresel. Âlemî. Enternasyonal = Uluslararası. Zıttı : Yerel = Beledî. Yöresel. Mahallî. İndî. Mevzî. 

Evrensel olanlar neler?!.

1. Din.

2. Üniversiteler.

3. İnsanî Değerler.

İlki, son ikisini kapsar ve imana; ikincisi, bilime (akla); üçüncüsü de ahlâka taalluk eder.

Bir din, aklı ve ahlâkı dışlıyorsa, evrensel olamaz; yerel ve yöresel kalır.

Bir bilim (üniversite), insanî (ahlâkî) değerleri dışlıyorsa, bilimsel = biyolojik-kimyasal ve zihinsel “bombalar”! (düşünceler, şiddet ve savaş) üretir. Bilime ve ahlâka doğru istikamet veren, doğru dindir. Böyle doğru/kayyûm bir dinin = o dinin Sahibi, âlemlerin Rabbi mükemmel bir İlâh’ın rehberliği kabul edilmezse, bilim/ler (akıllar) ve insanî değerler, ilâhların çatışması gibi kendi aralarında çatışırlar, anlaşamazlar.

Bizdeki din de (kastım dînî düşünce) üniversiteler de insanî değerler de büyük ölçüde yerel = millî = mahallî. Haâ, belli ölçüde yerel olmak zorundalar; yerellik olmadan evrenselliğe ulaşılamaz; ama “yayılma” (= benimsenme) yerellikle olmaz. İslâm’ın yayılmasına da böyle bakmalıyız; onu (İslâm’ı) yerel yanları ile değil, evrensel yanları ile âleme = cihana = dünyaya sunmalı/tanıtmalıyız.

Dînî çatışmalarımızın (ayrışmalarımızın) kökeninde, dinin yerel yanını (yerel/mahallî, yöresel uygulamalarını) evrensel saymak/göstermek vardır. Dinin yerel yanını (yerel uygulamalarını) evrensel kılan, o uygulamaların özündeki evrensel değerlerdir. Bir dinin değerleri, her yerde ve her zaman uygulanabiliyorsa; o din evrenseldir. İslâm, böyle bir dindir; her yerde ve her zaman uygulanabilir değerleri vardır; bu değerlerin uygulamalarında yöresel/yerel farklılıklar olabilir ama ilkesel farklılıklar olamaz.

İslâm’ın ilkelerindeki içkin değerler, insanlığın ortak zeminidir.