TEFSİR VE TE'VİL

(Sözün başında söyleyeyim. Söylediklerim bir fikir/görüşse, benim görüşüm, benim fikrim; bu fikirlerde kesinlik iddiam aslâ yok, sözlerim sadece benim nazarımdan bir durum/un tespiti.)

Tefsir, açıklama; Te’vil, yorum. Tefsir, âyetlerin üzerindeki örtüyü açma, olanı olduğu gibi gösterme; Te’vil, bilinen, görünen anlamdan başka bir anlam verme; anlamı başka bir şekle dönüştürme.

Tefsir, âyetleri = işaretleri, işaret ettikleri hedefe göre anlama; Te’vil, âyetleri = işaretleri, geldikleri, çıktıkları yere, “evlerine” geri gönderme; “eve gönderme” işini keyfî yapma.

Te’vil, kazı (arkeoloji) ile yapılır; hermenötik (hermeneutik) bir faaliyettir; Tefsir, teleolojik, amaçsal/ereksel bir faaliyettir.

Te’vilde geriye (asla/eve) gidiş; Tefsirde maksada/maksuda gidiş esastır. Te’vil yapanlarla, Tefsir yapanlar belki bir noktada buluşabilir ama yönleri (istikâmetleri) terstir. Tefsiri tevil ile birlikte ele alanlar (= ikisini birbirine karıştıranlar), hayatın akışını (= Kur'ân’ın hayata bakışını) tersine çevirmeye çalışanlardır. Elbet hayat, geçmiş hayatlardan ders (ibret) alınmak suretiyle yaşanacaktır ama aslâ geriye (tersine) akmayacaktır. 

Karıştırma işi büyük oranda “iyi niyetli” bir yaklaşım olmakla birlikte, eskiye özlemi ifâde eder; ki bu, yeni/yaşanan/içinde bulunulan durumun kötülüğüne işarettir; batıda dine (Hıristiyanlığa) geri dönüşle ve Kilise’nin İncil’i tekelci ve çıkarcı yorumlaması ile de eş zamanlıdır. Aynı motivasyon bugün İslâm dünyasına da sirayet etmiş görünüyor; modernist Müslüman tefsirciler, Kitâb’ı hermönütik bir tarzla/yöntemle tefsir (= te’vil) ediyorlar.

Dünkü (tarihsel) anlam, elbette önemli ve değerlidir ama o anlamın bugün bize ne dediği çoook daha önemli, çoook daha değerlidir.

Tefsir, metne sıkışan anlamı açar-açıklar, rahatlatır; Te'vil, bir yorumdur, anlamı yorar. Yorumda aşırı gidilir ve keyfiliğe kaçılırsa, Allah yarın bize hesap sorar.