TAVIR-TUTUM

Tavr : Hâl, devre ve evre demek. Tutumu da yaklaşık aynı anlamda, davranış karşılığında kullanıyoruz; ama davranış (= eylem), bir tavrı, bir tarzı öngörür = varsayar.

Tavvera, bişeyi (gelişmek)-geliştirmek, (ilerlemek)-ilerletmek manasındadır; tavr/tavır da bu hâlin görünürdeki (= fenomenal) durumudur.

Tavrın, tarzın ve tutumun, iradî ve iradî olmayan yanları vardır. Bunların iradî olmayan = dışsal yanlarına “evrim = tetavvur” denebilir; iradî yanları ise, bize aittir, bizim sorumluluğumuzun alanına girerler.

Biz insanlar, biz (insan) olana kadar, elimizde olmayan sebeplerle belli bir süre “evrim” geçirdik!. Bu “evrimden” sonra bu hâle geldik; ama bu hâlimiz hâlâ “tam” değil, tam olmak için çabalıyoruz. Bu tamlığı yakalamayı, Darwin’in anladığı evrimsel süreçleri yaşayarak geçirirsek, birbirimizi yeriz. O ne diyordu?!. ‘Doğada doğal seleksiyon (= seçilim) vardır; güçlü olan, ayakta = hayatta kalır; zayıf olan, ölür, yok olur, kaybolur.’

Eğer, tavır ve tutumlarımızı buna göre belirleyeceksek, bu hayatta zayıf olana yer yoktur. Böyle bakarsak, kapitalizm evrimcidir (aynı zamanda devrimcidir, her şeyi devirir!.) ve ‘güçlü olmayan (= zayıf, sakat, fakir olan) ölsün!’, diyen bir anlayışa sahiptir. 

Oysa, insanlık (= insanî tamlık), zayıfa kol-kanat olmaktan/germekten, ona merhametli davranmaktan geçer.

Maddî (= fizikî) güç, aslâ ma’nevi güçten üstün değildir; yeri gelince ikisi de kullanılır ama fizikî güce ma’neviyat (= ahlâk) yön vermezse, ortalık dehşetten ve şiddetten geçilemez hâle gelir, kan gölüne döner. 

Sizce yaşanan, yaşanmakta olan, büyük ölçüde bu, böyle bir durum, değil midir?!.

İradî olmayan evrimi, iradî alana (sosyal, siyasal ve ekonomik alana) taşıyınca, karşılaştığımız manzara budur; ileriye değil geriye = hayvanî yanımıza dönmektir; oysa biz buraya insan olmak (ve insanlığımızı kemâle erdirmek) için gelmiş = gönderilmiştik.

Unuttuk, gâlibaâ!...

Kusuruma bakmayın, hatırlatmak benim gibi bir “gevezeye” düştü; ben de yeni hatırladım; belki de biçoğunuz biliyordunuz.