İSLÂM FELSEFESİ

Bu, aklî bir çabadır; İslâm’ın (dinin) felsefesi olarak algılansa da Müslüman filozofların ya da filozof Müslümanların felsefesidir, onların omuzlarında yükselmiştir; bu, bir dini anlama çabasıdır. Bu çaba = bu felsefe, başta Kindî, Fârâbî ve İbn-i Sînâ olmak üzere bir çook (Müslüman) filozofun bize armağanıdır.

Bu felsefe, akıl ile vahyi “uyumlaştırmaya” çalışan (aklî) bir çabadır; onlar, aklın da vahiy gibi “aynı kaynaktan” çıktığına/geldiğine inananlardır; onlar, akılla dini “çatıştırmazlar, çatışmamalı” derler; onlardan kimi aklı öncelemiş; kimi de vahyi öncelemiştir; büyük ölçüde de vahyi, akla rehber görmüşlerdir.

İbn-i Sînâ, Nübevvetin aklîliğini ispatlamakla işe başlar. Vahiy (= Nebîler), aklın sapıtmaması, sapmaması, hidâyeti bulması için gönderilmiştir, der. Allah, merhametinin ve rahmetinin büyüklüğünden, Nebîlerini insanlar akıllarını isabetli bir şekilde kullansınlar = “Ulül Elbâb” (Salih kullar) olsunlar ve hidâyeti bulsunlar diye göndermiştir, der.

...

Aklı kullanmak, felsefe yapmaksa; o zaman, İslâm Felsefesi, aklı, İslâm’ın öngördüğü istikâmette kullanmak, demek olur. Bu anlamda aklını kullananlara, bazı kelamcılar ve fıkıhçılar “zındık, sapık”! muamelesi yapamazlar, ama maalesef yapmışlar ve İslâm ile felsefenin (= aklın) bağını koparmışlar; bu bağ kopunca da “karanlığa” (ortaçağ karanlığına!) gömülmüşüz; dini tefeqquh edememişiz, dinin gönderiliş amacını derinlemesine akledememişiz, kabukla = görüntü ile idare etmişiz!.

Kitâb, aklını kullanmayanların hâlini 67/Mülk, 10. âyette tasvir eder; 10/Yunus 100. âyette de üzerlerine pislik yağdırır.

Ne yapıp-edip, aklı Kur'ân (= Vahiy) ile buluşturmalıyız. Üzerimize “pislikler” yağıyor = pis adamlar : Bakın!, bunların dini işte bu!, diyerek bizim üzerimizden istediği oyunları oynuyor!.

Aklımızı başımıza almazsak, daha çook ‘maskara’ oluruz; bu bize yakışmıyor.

Bir zamanlar neydik, şimdi ne olduk, ne hâle geldik!; “ızzetimizi”! kaybettik; oysa Rabbimiz Allah, Izzeti, sadece Kendine, Elçilerine ve bizlere lâyık görüyor. (Bknz. 63/8.)