UTANMA

Kişi neden, ne zaman ve niçin utanır?

Utancın/utanmanın tüm sebeplerini sayamam ama birkaçını söyleyebilirim.

1. Vicdanı yapma dediği hâlde, yaptığı işten utanma. Bu utanma, kişinin kendinin kendine karşı utanmasıdır; bu utanma varsa, öteki utanmalar neredeyse “yok” hükmündedir. 

2. Kötü, haksız ve ahlâksız bir söz ve davranıştan dolayı insanlardan utanma.

3. Allah’tan utanma. Bu utanma daha çok birinciyi çook az da ikinciyi içine alır.

Utanma, hayvanî düzeyden insanî düzeye çıkabilmiş ve aç karnını doyurabilmiş insanlara hastır. Çook fakir adam utanmaz, utanmamalıdır!; onun yerine zengin utanmalıdır!.

Hırsızlık, ‘arsızlık’ çook aç biri için ‘mübahtır’; onların suçu zenginlerindir. 

Yanlış anlamaya meydan vermemek için şunu da vurgulayayım. Temel ihtiyaç maddelerine (ev, ekmek, su, elbise, ayakkabı) sahip olmayan, iş bulamayan, üç gün aç yatan bir adam, hırsızlık yaparak kendinin ve çocuklarının karnını doyurmuşsa, bu hırsızlığın suçu hepimizindir. Kapitalist reklâm dünyasının etkisi ile, “onlar et yiyor ben niye ekmek yiyeyim; o rexidansta oturuyor ben niye kulübede oturuyorum; o mercedese biniyor ben niye kartal/tofaşa bineyim” diye hırsızlık ve ‘arsızlık’ yapanları kast etmiyorum.

Her iki durumdan (mahrumiyet = mecburiyet ve hırs = açgözlülükten) dolayı da, bir toplumda hırsızlık ve ‘arsızlık’ yapılıyorsa, utanması gerekenler, Z E N G İN L E R’dir, fakirler değil.

Utanılacak işlerin çoğunu, zenginler yapıyor. Zenginlik kıstasım : asgarî düzeyde üç gün yetecek yiyecek, bürünecek/giyinilecek bikat elbise ve başını sokacak bir barınak/ev. Bu, aynı zamanda utanmanın da asgarî düzeyi. Çook şeye sahip olan çook utanmalı. Bu, sahip olmasın anlamında değil, iki anlamda :

1) Bu kadar şeye, “nasıl ve neye rağmen’ sahip oldum, hepsi benim mi? anlamındaki muhasebe.

2) Bende bu kadar mal varken, fakirlerin bu hâli ne, neden böyleler? Onlar neden hırsızlık ve ‘arsızlık’! yapıyor?

Utanma, zenginlere ve insan olanlara hastır; buna rağmen en çok hırsızlık, ‘arsızlık’ ve utanmazlık zenginlerde; zenginler de utanmaz olduysa, artık kıyameti bekleyelim!.