DİNE İKİ TÜR YAKLAŞIM!.

Mutlak Din ve Mukayyed Din ya da Evrensel, Zamana bağlı (Zamanla kayıtlı) olmayan Din ve Zamanla kayıtlı Din.

İlki, İlâhî ve tarih üstü; ikincisi, insanî ve tarihsel.

İlki, amaç ya da hedef koyan Din; ikincisi, konjonktürel ve yaşanan hayata uyarlanan Din.

Mutlak Din, o gün yaşanan hayata iner; o hayat üzerinden hedef/amaç belirler; Mukayyed Din, o gün yaşanan hayatın realitelerini dönüştürür, onlara “doğru yön/ler, hedef/ler” belirler.

Örneğin kölelik ve cariyelik. Mutlak Din, kölelik ve cariyeliği kaldırmayı, insanları “eşit kılmayı” hedefler ama bunu yaparken o gün yaşanan “fiilî durumu” ıskalamaz, aşama aşama (tedrîcî) bir düzenlemeye gider; çünkü birden/âniden yasaklama, o gün yaşayan insanlara “zor gelir”!.

İçki yasağında da aynı durum yaşanmıştır ama hâlâ içki içilmeye devam edilmektedir.

Hayatta Mutlak Dinin “değinmediği, sonradan ortaya çıkan” alanlar (konular) da vardır. Sözgelimi Mutlak Din, modern teknolojiden (internetten, biyolojik-kimyasal silahlardan) hiç bahsetmez, ama hayata ahlâkî ve insanî hedefler koyduğu için, indiği zamandan çoook sonra yaşayanlar (bizler) için bu Din, “belirleyici ve kural koyucu olma” özelliğini korur/sürdürür; bu özelliktir onu evrensel kılan/yapan.

Dine bu (iki) şekilde yaklaşmazsak, dün (1500 sene önce) inen ve dün (1500 sene önce) yaşanan dini “mutlaklaştırır” ve onun (o dinin) bugün yaşanan hayatla irtibatını kuramayız, “modern hayatla” “din” arasında bocalar dururuz.

Dün (1500 sene önce) yaşanan din, (elbette) dindi; bugün yaşananın da din olması için, o dinin hedefine/amacına uygun “güncel düzenlemelerin” yapılması şarttır; yoksa ya anokranizme (geriye) düşeriz ya da “yeni/çağdaş bir din” icat ederiz.