ĞAVÂ (غوى)

Ğavâ (غوى) : Azgınlık = Sapkınlık = Sapıklık = Kötülük. Yoldan çıkma/çıkış. Kişi, kendi de azabilir, sapabilir; onu bi başkası da saptırabilir, yoldan çıkarabilir; ama kişide sapma, yoldan çıkma arzusu/isteği yoksa, onu kimse saptıramaz, azdıramaz, yoldan çıkaramaz.

(Kelime, Kitâb’ta 20 yerde geçer; ğayy ve ğayyâ’nın da kökü aynıdır.)

Bu kısa not, şeytanın azmasını ve azdırmasını konu edinecek. Şeytan, Rabbine (= Allah’a), beni Sen azdırdın = “eğveytenî”. (7/16. 15/39.); ben de onları (insanları) azdıracağım (= “leuğviyennehüm”), hâlis-muhlis kulların hariç, demiştir. (15/39. 38/82-83)

Gerekçeye bakın!. Beni Sen azdırdın; ben de onları azdıracağım. Hırsımı Senden alamıyorum, onlardan alacağım.

Ben ve onlar. Aslında ikisi de aynı kişi, biziz.

Ğavâ, cahillik ile; cahilce düşüncelerin peşine takılma ve onlara inanma ile, dolayısıyla doğru yoldan sapma ile gerçekleşen bi şeydir. Kitâb’taki öbür ğavâlara bakarsak, bunu görürüz. 28/Kasas 63 ve 37/Saffat 32, ‘biz azdık/azgındık, onları da azdırdık’ der. Hz. Mûsâ, Mısır’da kendisinden ikinci kez yardım isteyen adama, “sen bir azgınsın’ = “inneke leğavviyün mübîn” der. (28/18). 26/Şuarâ, 91, cehennemin azgınlar için hazırlandığını (= “ve bürrizetül cahîmi lil ğâvîyn”); 15/Hicr 42, şeytanın gücünün ancak azgınlara yeteceğini; 7/A'raf 175, şeytana uyanların ğâvinler; ğâvinlerin de şeytana uyanlar olduğunu söyler.

Ben, bu kelimeyi çalışırken en çok 19/Meryem, 59’dan etkilendim. Âyetin mealini veriyorum. "Sonra, onların peşinden öyle bir nesil geldi ki, onlar, salâtı zâyii (= edâ-us salât, dadla) ettiler ve şehvetlerine uydular (= vettebe-üş şehevât); ğayyâyı boylayacaklar, bulacaklar (= fesevfe yelgavne ğayyâ)."

Edâ-us salât = اضاعوا الصلاة = namazı zayii etmek, namazı kaybetmek değil, namazın içini/anlamını boşaltarak, namazı şeklen kılmak, namazın hayatla irtibatını kuramamak/koparmaktır. Hâl böyle olunca, şehvetlere (= hevâ ve heveslere, onun-bunun hevâ ve heveslerine, isteklerine) uyuluyor; çünkü, hevâ ile ğavâ, akraba.

Sapıklık böyle bişey; hele de günümüzde çok örgütlü hareket ediyor; uyanık ve bilinçli olmak; özellikle namaza/salâta çook dikkat etmek, ona âzamî özeni göstermek gerekiyor.