DÜZEN: İLİŞKİLER SİSTEMİ

Düzen kelimesi yerine din kelimesini de kullanabiliriz. Tüm varlıktaki ilişkiler sistemini en doğru kuran düzene de İslâm diyebiliriz.

Âlemde işleyen fiilî bir düzen vardır ve bu düzeni kuran da Rabb-ül Âlemîn olan Allah’tır. Bu düzenin içindeki etken ve etkin varlıklardan biri de insandır. Ona akıl ve irade, ve belli oranda da bu düzeni değiştirme-dönüştürme gücü verilmiştir. O, bu düzene uygun = uyumlu da yaşayabilir, bu düzeni boza da, değiştire de bilir.

İnsana işleyen bu fiilî düzeni anlamak ve anlatmak için de, bir “dil düzeni” (= Kitâb/Kur'ân) gönderilmiştir.

Bir dil düzeni, reel = işleyen fiilî düzene ne kadar uygunsa, o kadar etkili ve anlaşılır olur; ondan ne kadar uzaklaşırsa, o kadar afâkî ve ütopik kalır.

Pekiî, bu uygunluğu = uyumu = uyumluluğu nasıl bilebiliriz?!.

Bunu, bu işleyen/reel = fiilî düzeni kuran âlemlerin Rabbi bilir ve bildirir. O’nun Kitâb’ı Kur'ân, bunun (bu düzenin) en mükemmel, en kâmil ve en mu’ciz dilsel anlatımı, ifadesidir.

Kur'ân’ı iyi anlarsak, bu düzeni iyi anlarız.

Pekiî, anlamak, nihâî amaç mıdır?!.

Hayır.

Nihâî amaç : Anladığımız gibi DAVRANMAMIZ (= ahlâklı olmamız) ve bu düzeni kuran Allah'a kul olmamızdır.

‘Kur'ân’ın dil sisteminde’ en merkezi, en temel “kavram”!, Allah’tır. Allah, reel = işleyen fiilî düzenin Kral’ı = Melîk’i, Rabbi, tek ve yek İlâh’ıdır. 

İman, (Bu) Allah’a güvenin; salih amel, (Bu) Allah’a kulluğun (= ahlâklılığın, reel düzene uygun/uyumlu ve hakça davranışın) dilsel = kavramsal ifadeleri ve karşılıklarıdır. Küfür ve nankörlük (inkâr) de, bu reel = işleyen fiilî düzene aykırı davranışın, o düzenin Sahibine muhalefetin dilsel = kavramsal ifadesi ve karşılığıdır.

Reel = fiilî düzene, kainat kitabı; o düzenin dilsel karşılığına da (düzenine de) Kur'ân diyoruz. İki düzenin Sahibi de Allah’tır. Bu düzenlerin birbirleriyle ilişkisi doğru kurulursa, ki, bu aynı zamanda bir iman-amel ilişkisidir, kişi, doğru düşünmüş ve doğru davranmış (= doğru yaşamış, doğru kulluk yapmış) olur.

Allah-u A’lem.