HADİS

Dînî anlamıyla Peygamber sözü.

Kelimenin etimolojik kökü HDS (حدث). Hâdise, olay; havâdis, olaylar; hudûs, ortaya çıkma; muhdes ve hâdis, yeni; ahdes, çok yeni; zıttı, kadîm, eski; ehâdîs, rüya, düş. Kelime, Kitâb’ta türevleri ile birlikte 36 yerde geçer.

Her insanın hayatında olduğu gibi Peygamberlerin hayatında da söz ve eylem (olay), olmazsa olmazdır; Peygamberler de konuşur (= söz söyler) ve iş yaparlar. Peygamberlerin söz ve eylemlerini sıradan insanların söz ve eylemleri ile “aynı kefeye” koymaya kalmak, bu yüzden hadis karşıtı olmak, en hafif tabiri ile Peygamberlik makamına saygısızlıktır.

Sıradan insanların söz ve eylemleri ile Peygamberlerin söz ve eylemlerini nasıl ayıracağız; asıl soru/n bu olmalı; Peygamberlerin söz ve eylemlerini yok saymak (= inkâr etmek) değil.

Peygamberin söylemediği sözleri, Peygamber sözü gibi söylemek, çook ayrı bir fâcia. 

Lokman Sûresi 6. âyete dayanarak, hadisleri “hafife almak”, hadislerin bağlamını ve Peygamber(ler)in hayatını ıskalamaktır. Âyet (Lokman, 6), Allah’ın Sözü yerine “onun-bunun sözüne” değer verenlere ve sözlerin asıl anlamları (ve bağlamları) ile oyun oynayanlara (“lehve-l hadîs” yapanlara) işaret eder ve onların dalâlette olduğunu söyler. Onlara Bizim âyetlerimiz (= Sözlerimiz) okunduğunda, sanki hiç işitmemiş gibi davranırlar, der. (7. âyet.)

Eğer hadisi sadece bu âyete (Lokman, 6.) dayanarak “hafife”! alırsak, o zaman Zümer, 23. âyeti ne yapacağız?!. Âyet, “Allah, Sözün en güzelini indirmiştir. = ... ahsene-l hadîsi ...”, der. Zâriyât, 24, İbrâhim’in misafirlerinin haberlerine de hadis der. Tûr, 34, “hadi, bu Söze (= Kur'ân’a) benzer bir söz getirin!... felye’tû bihadîsin mislihî...”, der...

Sorun, Hadis karşıtlığı (veya inkârı?!) sorunu değil, hadislerin (sözlerin) doğruluğunu ve değerini bilip-bilmeme sorunu.

Sözler, doğru da olur yanlış da; her söz, yanlıştır diye atılmamalı; Kitâb ve akıl, doğru sözü yanlış sözden ayırmak için var, bütün sözleri çöpe atmak için değil.