DİLBİLGİSİ: FİİL, FÂİL ve MEF'ÛL

Fiil: iş, eylem, amel. Fâil: işi, eylemi, ameli yapan kişi; Mef’ûl: üzerine fiil uygulanan, yapılmış iş, işlenmiş amel.

Fiil mi, fâil mi önce gelir?!. Tabiî ki de fâil; fâil olmazsa fiil olmaz ve o fâil fiilini bir mef’ûle uygulayamaz. (= bir iş yapamaz.) Yâni fâil, fiilinden öncedir. Aslında fiil, fâilledir. Düşünme veya konuşma bir fiil ise, bu fiil/ler, fâildedir. Her zaman (bizdeki) fiili, (dışarda) üzerinde uygulayacağımız bir mef’ûl şart da değildir. Meselâ, uyuma bir fiil ise, bu fiil neye uygulanır, bu fiilin mef’ûlü nedir?!.

Fâil, biziz; mef’ûl, kitap, ağaç, yemek (= ekmek), içmek (= su), vs...

...

Fiil, bir iş yapabilme kuvveti veya kudreti ise bu, bil-kuvve ve bil-fiil olabilir. Fiil, bil-kuvve ise, her hangi bir mef’ûl üzerinde uygulanmaz; aynı bil-kuvve akıl gibidir. Mef’ûl ile buluşan (karşılaşan) bil-kuvve fiil, bil-fiil (= amel, iş) hâline gelir.

...

Fâil, fiilinden önceyse ve kâinat da (bizler de) Allah’ın bir Fiili ise/k; Allah, kainattan öncedir.

Bu hususu, Vahdet-i Vücud’cuların ve panteistlerin uzun boylu düşünmesi şarttır.

Tanrı, Bil- Fiil Fâil’ken, ki her ân, her şey üzerinde Fâildir/Faaldir/Fa’âldir, tüm Fiileri (= Esmâ’sı) ve mef’ûlleri (= yarattıkları) O’nunladır ama onların (= yarattıklarının) çoğu bunun, bu durumun farkında değillerdir.

...

Ben, bu yazıyı yazmadan (önce) yazmış olmam. Daha kolay bir örnek vereyim. Bir müteahhit veya marangoz, bir bina, bir masa yapmadan önce müteahhit ve marangoz olmuş olmaz. Fakat, benim de ustanın da marangozun da, bu işleri yapabilecek (bil-kuvve) “kuvvetimiz ve yeteneğimiz” olabilir ama mef’ûl (= yapılan iş = yazı, bina, masa) görünmeden, fâilin (= bizim) fiili(miz) bil-fiil olmaz.

...

Bir mef’ûl olarak kainat görünüyor, ama Fâil görünmüyorsa, Fâil’e (ve Fiiline) yok mu diyeceğiz?!. Veya bir mef’ûl olan kainatı, O’nun (= Fâil) ile bir ve aynı mı tutacağız?!.

Akıl, mef’ûlden fiile, oradan da Fâil’e giderse, faaldir = faal (= bil-fiil) akıldır.