ÇELİŞMEZLİK İLKESİ

Mantığın dört temel ilkesi var :

1. Özdeşlik.

2. Çelişmezlik.

3. Üçüncü hâlin imkânsızlığı.

4. Yeter neden.

Özdeşlik : A = A’dır. Çelişmezlik : A, A ise AYNI ÂNDA/ZAMANDA B olamaz. Üçüncü hâlin imkânsızlığı : A, ya doğrudur (= A’dır) ya yanlıştır. (= B’dir); üçüncü bişey (= C) olamaz. Yeter neden : Bir şeyin sonsuz nedeni olamaz = teselsül mantık dışıdır. 

Bu yazı çelişmezlik ilkesini, insandaki taqvâ ve fücur (= iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin) bağlamında ele alacak.

Yukarıda büyük harflerle yazdığım (= AYNI ÂNDA/ZAMANDA) ibaresine dikkat edin!. İnsan, aynı ânda hem iyi hem kötü olamaz; o ânda iyi ise, iyidir; kötü ise kötüdür. İnsan, ânda yaşar, ânın çocuğudur; ânlar birleşir, zamanı oluşturur. Şu ân iyiyimdir; biraz sonra (= o ân) kötü olurum. İdeal olan, her ân iyi olmaktır.

İnsan, aynı ânda tutarsız olmaz; tutarsızlık, farklı ânlarda ortaya çıkar.

İnsan, aklını ve iradesini kullanarak (iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış) bişeye karar verdiyse, o şeyi o ânda yapar; kötü ile iyi (doğru ile yanlış, güzel ile çirkin), aynı ânda bir arada (= beraber) bulunmaz. Haâ, kötü ile iyi (doğru ile yanlış, güzel ile çirkin) bişeye (= bir ölçüye/bir kritere) göredir = görecelidir; bu ölçüyü/kriteri insan belirleyemez, çünkü bütünü (= tümü) bilemez. Bu ölçüyü/kriteri, âlemlerin Rabbi belirler; biz de kendi iyimizi-kötümüzü (doğrumuzu yanlışımızı, güzelimizi çirkinimizi) Ona göre belirleriz.

Zaman bizi hem oyalıyor hem de aldatıyor. İnanmazsak, kıyamete kadar uğraşsak, doğru bir ölçü/kriter belirleyemeyiz.

İnsanın kendi kendine ölçü/kriter koymaya kalkması (= demokrasi, hümanizm, liberalizm, vb.), tanrılığa soyunmasıdır.