İLİŞKİ

Mülabese. Münasebet. Râbıta. İlgi-Alâka.

İnsanın içinde ve dışındaki her şey, her şeyle ilişkili.

İnsan, kabaca, duyu, duygu, akıl ve gönül (kalp) varlığıdır. Duyular (= göz, kulak, dil, deri ve burun) duygularla; duygular, akılla; akıl, gönülle (kalple) ilişkilidir. Bunların karşılıklı, ikili ve çoklu ilişkisi nerdeyse “sınırsızdır”!.

Doğru gören (işiten, tadan, koklayan, vs.), doğru duygulanır (hisseder); doğru hisseden, doğru akleder; doğru akleden, doğru iman eder... Duyular ve duygular, aklı doğru beslerse, akıl doğru çalışır ve kişi doğru hareket eder (davranır); (doğru veya yanlış) davranış (amel = deneyim/tecrübe), kişiye daha çok şey öğretir.

“Bildiklerinizle amel edin ki Allah size bilmediklerinizi öğretsin.” Hadis-i Şerif.

“... Allah’tan korkun!. = ittiqâ edin! ki, Allah size öğretsin!...” (2/282) İttiqâ (= taqvâ), hem duygusal hem aklî hem de kalbî (= bedenî) amelle olur.

İnsanın tüm melekeleri (organları) birbiri ile madden ve ma’nen (= işlevsel olarak) ilişkilidir; insan da maddî ve sosyal çevresi ve Rabbi ile...