ÖNERME & ÖNERİ

Önermeler, doğruluğu veya yanlışlığı ispatlanabilen, test edilebilen ve yargı bildiren cümlelerdir. Bir önerme, yanlış da olabilir doğru da. Bunun test edilmesi için tümellik-tikellik (= kapsam) kavram ve yapı ilişkisine bakılır.

‘Zalimden yardım alınarak veya ona (= zulme) hizmet edilerek zulüm sona erdirilemez.’ cümlesi, bir yargı cümlesidir, bir önermedir, kendi içinde de tutarlı bir cümledir. (Önerme, aynı zamanda bir öneridir. Kendisine bişey önerilen kişinin kafası = mantığı = aklı = fıtratı bozuk değilse, bu öneriyi, bir önerme olarak alır ve doğruluğunu-yanlışlığını test eder.) Biz, şimdi ‘Zalimden yardım alınarak veya ona (= zulme, zâlime) hizmet edilerek zulüm sona erdirilemez.’ önermesini (= cümlesini) test edelim. Bu cümleyi söyleyen kişi, muhatabına :

Zulme hizmet ediyorsun veya zâlimden yardım alıyorsun; bir de kalkmış!, bana : gel!, şu zulmü ortadan kaldıralım, diyorsun demiş olur. Zulmü ortadan kaldırmak için zulme, zâlime yardım edilmez, zâlim desteklenmez; destekleniyorsa, ‘hadi bana yardım et de, şu zulmü ortadan kaldıralım’, denmez; böyle bir öneri yapılamaz, böyle bir öneri = önerme saçmadır, mantıksızdır. 

Nasıl bir öneri veya önerme yapılabilir? Eğer zulümden veya zâlimden hoşlanmıyorsan, (ben de hoşlanmıyorum; gel!), beraber işbirliği ve güç birliği yapalım, şu zulmü ortadan kaldıralım, denir. Sen zalimi ve zulmü beslerken ve zâlimin yaptığı zulümden beslenirken, kalkıp da bana adâletten söz edemezsin!; (adâlet, zulmün zıddıdır.), buna hakkın yok; böyle dersen ve bana böyle bir öneri yaparsan (böyle bir cümle kurarsan), tutarsız ve mantıksız bir söz söylemiş olursun. Dilin ve aklın bozulmamışsa, bunun, dilinde (dilin gramerinde, o dilin cümlelerinin dizilişinde ve cümledeki kelimelerin anlamlarında) ve akılda (aklın çalışma prensiplerinde, mantıkta) olumlu bir karşılığı olmaz/bulunmaz.

(Ey İman edenler)!. “lime teqûlûne mâ lâ tef’alûn.” = Yapmadığınız, yapmayacağınız şeyleri niye söylüyorsunuz?!. (61/2.)