AKLIN KULLANIMI

Aklın kullanılma düzeyleri ve biçimleri vardır.

Akıl doğru kullanılırsa, diğer organlar da doğru kullanılır.

Oruç, akla, mideyi, 

Zekât, malı,

Hacc, ömrü = dünya yolculuğunu, 

Namaz, akla, tüm azaları ve tüm vakti doğru kullanmayı söyler.

Bir akılda namaz, oruç, hacc, zekat olmazsa, tüm organlar ve tüm ömür doğru kullanılmamış = yanlış kullanılmış olur. 

Kitâb, aklı soyut (teorik) hâlde kullanmaz; somut (pratik, eylem hâlinde) kullanır ve ona hedef tayin eder.

...

Sözgelimi araba da, bıçak da, uçak da (vb. araçlar da) akılla kullanılır; ama arabaya (uçağa) kimlerin bineceği ve o arabanın (uçağın) nereye sürüleceği; bıçakla ne kesileceği, neler yapılacağı önemlidir; buna akıl karar verir. 

Elle (ellerimizle) hırsızlık da yapabiliriz, iyilik de...

Midemize haram lokma da koyabiliriz, helâl lokma da...

Aklımız, kazan!, zengin ol!; Togg al! da diyebilir; “Burak” al! da... ilk akıl, kendine deniz kenarında iyi bir villa/saray yap ya da al!, derken; ikinci akıl, sen sarayı/villayı ötede yap, al!, o sarayın/villanın “malzemelerini” buradan öteye taşı, der, diyebilir...

Bunların ikisini de aklımız yapar = yaptırır, emreder.

Genelde filozofların aklı ikincisine yatmaz.

Ama, derin akıl (= lüb) ikincisinde; yüzeysel akıl birincisinde etkilidir, faaldir. Birincisinin sonuçları ile ikincisinin sonuçları elbette ‘bir ve aynı’ olmaz.