OKUMA/K

Okuma : Kıraat. Tilâvet. Tertil.

Lafzı okumak, gözle okumak, bakmaktır. Lafızdan ma’naya yolculuk yapmak, tilavettir; tertil ise, ma’nanın/anlamın ucunu tutmak, izini takip etmektir. 

Kur'ân, karae’den çook okunan (Kitâb) demektir; Kur'ân’nın lafzını çok okuyoruz ama çoğumuz o lafızlardaki anlama ulaşamıyoruz, çünkü onları tilâvet ve tertil etmiyoruz.

Kendimiz Kur'ân’ı tertil etmiyoruz, biri bize  tertil ettiğinde de, duymazdan/görmezden geliyoruz = “vetlü aleyhim nebee’llezi âteynâhu âyâtinâ fenseleha minhâ...” (7/175.) Fenseleha, duymazdan gelme, görmezden gelme demek. Böyle olunca da şeytana tabiî olan gâvînlerden = azgınlardan oluyoruz. “Feetbeahu’ş şeytanu fekâne minel ğâvîn.” (7/175.)

Tilâvet, tecvidi de içine alan, Mesajın özünü/telvesini de alacak şekilde “güzel” okuma; tecvid, cevded/cûd’den iyi ve güzel okuma.

Tertil, ritil’den düzenli, ağır-ağır ve anlayarak okumadır = “... ve rattil-il Kur'ân’e tertîlâ.” (73/4.) Bu tür okumayı herkes yapamayabilir, ama bu tür okuma yapamayanların yapanlara kulak vermesi icab eder. Bu okuma, “derin okumadır”, bu okumaya ‘özel zaman’  ayrılır ve bu okuma gece yapılır; herkes o zamanı o okumaya ayıramayabilir. Bu okumayı yapamayanlar da Kitâb’ı doğru anlayamayabilir ya da yüzeysel anlarlar.

Ümmetin Kitâb’ı anlama (ve Ondan hüküm çıkarma) meselesinde farklılaşması, ayrışması, okuma (= anlama) düzeyleri ile alâkalı. Kitâb’ı herkesin kendi düzeyinde anlıyor olması gayet normal; ama herkesin benim anladığım doğrudur dayatmasında bulunması ise anormal.

...

Fıkıh (فقه), literatür olarak hukuk, Kitâb (ve Sünnet’ten) hüküm/yasa çıkarma ameliyesi demek. ‘Derin tefaqquh’ olmadan , yüzeysel okuma = anlama ile çıkarılan yasalar/hükümler, hikmeti yakalayamaz ve sorunları çözemez. Tertil, derin tefaqquhdur; fıkıh, meseleyi gereği gibi anlama ve bilmedir; Kitâb, 20 yerde fıkhı kullanır ve ‘onlar anlamazlar’ (= lâ yefqahûn) der.

Anlamak için okumak şart, ama okumanın kendi içinde de derinleşmek gerekiyor; en önemlisi de çıkar hesabı gütmeden (Rabbin adına = adıyla = İkra! Bismi Rabbik..) okumak gerekiyor.