BOYUT

Bilinen üç boyut var : Çizgi, yüzey ve cisim.

Tek yöne yayılan, tek boyutlu olan büyüklük, çizgi. İki yöne yayılan, iki boyutlu olan büyüklük, yüzey. Üç yöne yayılan, üç boyutlu olan büyüklük, cisim. Üçüncü boyut,  derinlik. Çizgiyi de, yüzeyi de, cismi de “sonsuz” büyüyebiliriz; uzay, üç boyutlu “sonsuz” büyüklüktür. Cismin, katı, sıvı ve gaz hâli var. Katı cisme madde; sıvı cisme su; gaz olan cisme ise hava diyoruz. Ateş, yanıcı gazdır. Bunlara anâsır-ı erbâ = Dört ana unsur denir. Bunların en hafifi havadır.

İnsan, bu dört unsurun toplamıdır. İnsanda toprak, su, ateş ve hava (= gaz) vardır. İnsanı toprağa bağlayan şeyler, onu aşağı çeker.

Nefes (= soluk, hava), insanın canıdır.

Bütün “cisimler” aslında havada yüzer. İnsan için hava (= nefes, soluk), ruhtur (= riyhtır). Canlı, nefes alıp-veren verendir; canlının nefes (= soluk, hava) alıp-vermesi bitince, ölür.

Evren, büyük bir “hava denizidir.” Bu denizde, katı cisimler (toprak, bitkiler, hayvanlar ve bedenler) ile su ve ateş “birliktedir.”!. Toprak (= madde), havanın yoğunlaşmış (= katılaşmış) hâlidir. Ateş, havanın yanması; su, havanın ısınması ve soğuması sonucunda oluşur. Yaşam (= canlılık = hayat), hava (= ruh) atmosferinde (= denizinde) yüzmedir. Kimi hayatlar (cansız = inorganik olanlar) batar; kimi (bitki, hayvan, insan) yüzer, yüzeyde gezer; kimi (kuşlar vb.) de uçar.

“Onlara, o kimsenin haberini de oku!, ki ona âyetlerimizi verdik, o onlardan sıyrılıp ayrıldı (= yüz çevirdi). Şeytan da onu kendine tâbi kıldı. Böylece azgınlardan oldu. Dileseydik onu onunla yükseltirdik. Fakat o yere saplandı, hevâsına uydu. Onun durumu, üzerine varsan da dilini sarkıtıp soluyan, varmasan da dilini sarkıtıp soluyan köpeğin durumu gibidir. İşte âyetlerimizi yalanlayan halkın durumu böyledir. Sen bu kıssayı anlat!, belki öğüt alırlar.” (7/A'raf, 175-176.)